شيوه نامه ايجاد شركت­هاي دانش ­بنيان

ويژه دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي   و اعضای هیات علمی وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري

مقدمه

       به منظور استفاده هرچه بيشتر از ظرفيت­ها و توانايي­هاي موجود در دانشگاه­ها و موسسات پژوهشي مورد تاييد وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري و اعضای هیات علمی آنها و تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور (بند الف ماده 48 و ماده 51 قانون برنامه چهارم) شركت­هاي دانش ­بنيان با شرايط زير ايجاد مي­شوند:

 شركت دانش ­بنيان به شركتي گفته مي­شود كه از %1 تا %100 سهام آن متعلق به يك دانشگاه يا واحد پژوهشي و یا از 51 تا 100 درصد آن متعلق به اعضای هیات علمی دانشگاه­ها يا واحدهای پژوهشي  باشد. در صورتي كه سهام دانشگاه كمتر از %50 باشد شركت دانش ­بنيان خصوصي است و در غير اينصورت شركت دانش بنيان دولتي است.

اهداف

1- ايجاد زمينه به كارگيري هرچه بيشتر توانايي­هاي دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي و اعضای هیات علمی در جامعه

2- تجاري سازي يافته­ هاي پژوهشي

3- ترغيب هيئت علمي دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي براي فعاليت­هاي بيشتر در رفع نياز جامعه و امكان افزايش درآمد اعضاء هيئت علمي

4- افزايش درآمدهاي اختصاصي دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي

زمينه­هاي فعاليت

1- انجام پژوهش­هاي كاربردي و توسعه­اي

2- ارائه خدمات تخصصي و مشاوره­اي (خدمات علمي،‌ تحقيقاتي و فني)

3- توليد محصولات با فنّاوري نوين(توسعه فنّاوري)

4- انجام خدمات نظارتي بر پروژه­هاي پژوهشي، ‌اجرائي و مشاوره­اي

5- ارایه خدمات توسعه کارآفرینی

6- ایجاد مراکز رشد و خدمات ایجاد و توسعه کسب و کار

7- ارایه خدمات توسعه محصول جدید 

8- ارایه خدمات ایجاد و توسعه خوشه های کسب و کار

9- تشخیص فرصت های کارآفرینی

10- انجام خدمات توسعه فنّاوری

11- انجام خدمات ورود کسب و کارها به بازار بین الملل و جهانی کردن آنها

12- برنامه ریزی و اجرای طرحهای توسعه کارآفرینی در سطوح ملی، منطقه ای و محلی  

انواع شركت­هاي دانش­ بنيان

شركت­هاي دانش­ بنيان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

1-    شرکت هایی که فقط اعضای هیات علمی مالک آن هستند و 2- شرکت هایی که دانشگاه ها نیز مالکیت دارند.

الف- در صورتي كه سهام دانشگاه كمتر از %50 باشد،‌ شركت دانش­ بنيان، شركتي خصوصي است كه بايد تابع قانون تجارت باشد و در اداره ثبت شركت­ها ثبت شود. دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي مي­توانند بر طبق قانون هيئت امناءها پس از تصويب هيئت امناء در شركت­هاي خصوصي سهامدار باشند و در بند الف ماده 48 قانون برنامه چهارم نيز به دولت اجازه داده شده است كه زمينه ساز و حامي تشكيل شركت­هاي غيردولتي توسعه فنّاوري و شركت­هاي خدمات مهندسي باشد.

ب- درصورتيكه سهام دانشگاه %50 يا بيشتر باشد، شركت دانش­ بنيان، شركتي دولتي است. در بند الف ماده 154 قانون برنامه سوم توسعه كه در ماده 51 قانون برنامه چهارم نيز تنفيذ شده است، دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي دولتي مصوب مي­توانند پس از تصويب هيئت امنا شركت دولتي تاسيس كنند مشروط به اينكه:

•  خدمات اين شركت­ها صرفاً‌ در محدوده تحقيقات و خدمات علمي و فني باشد و دانشگاه را از اهداف اصلي آموزشي و پژوهشي خود دور نكند.
•  حداكثر %49 سهام شركت، مي­تواند به اعضاي هيئت علمي، كارشناسان پژوهشي، تكنسينها و كاركنان همان دانشگاه يا مركز تحقيقاتي تعلق بگيرد.
• ·     اساسنامه نمونه و يا خاص هريك از شركت­هاي دانش­ بنيان ­دولتي و در هريك از دانشگاه­ها يا مراكز تحقيقاتي به پيشنهاد معاونت برنامه­ ريزی و نظارت راهبردی رياست جمهوری به تصويب هيئت وزيران مي­رسد.
•  سهامداران و شركت دانش­ بنيان دولتي از محدوديت قانون منع مداخله وزراء و نمايندگان مجلس، دولت و كارمندان دولت در معاملات دولتي و كشوري مصوب 22/10/1337 مستثنا هستند.
•  شرکت های دانش­ بنیان با مالکیت 100 درصد اعضای هیات علمی دانشگاه­ها و موسسات پژوهشي مورد تاييد وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري تابع قانون تجارت بوده و بر اساس قوانین مذکور و با حمایت دولت تشکیل می­شوند.
•  هر گونه معامله دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی دولتی با اين گونه شرکت­ها ممنوع است و کليه قراردادهای اين شرکت­ها بعد از پايان قرارداد با تاييد وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوری بر روی وب­گاه زير قرار می­گيرد:

چگونگي ايجاد شركت­هاي دانش­ بنيان

دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي پس از تصويب امكان تاسيس شركت­هاي دانش­ بنيان در آيين­ نامه مالي و معاملاتي خود در هيئت امناء مي­توانند شروع به تشكيل شركت­هاي دانش­ بنيان كنند. هر شركت دانش­ بنيان به پيشنهاد تعدادي از اعضاء هيئت علمي و تصويب دانشگاه يا واحد پژوهشي تاسيس خواهد شد و يا توسط دانشگاه و واحد پژوهشي به اعضاء هيئت علمي پيشنهاد مي­شود. دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي به صورتهاي زير مي­توانند در شركت­هاي دانش­ بنيان سهامدار باشند:

1- به جهت اعتبار دانشگاه يا واحد پژوهشي بخشي از سهام شركت­ دانش­ بنيان به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي مي­شود. (حداقل %5)

2- به دليل استفاده از مورد يا موارد مشخصي از يافته­هاي پژوهشي دانشگاه با واحد پژوهشي در شركت،‌ بخشي از سهام شركت با توافق سهامداران (دانشگاه يا واحد پژوهشي و ديگر سهامداران حقيقي يا حقوقي) به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي مي­شود (در هر مورد استفاده بنا بر ارزش موضوع استفاده شده، سهام مربوطه مي­تواند از %1 تا %100 باشد.)

3- به علت سرمايه­گذاري مستقيم دانشگاه بخشي از سهام شركت دانش­ بنيان به نام دانشگاه است. (درصد متناسب با ميزان سرمايه­گذاري است.)

4- به جهت خدمات ديگري كه دانشگاه به شركت دانش­ بنيان ارائه مي­دهد بخشي از سهام به نام دانشگاه مي­شود (متناسب با ميزان خدمات)

5- اگر شركت دانش ­بنيان دولتي باشد بدون نياز به ارائه هيچ خدماتي حداقل %50 سهام به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي است.

6- هر دانشگاه در سال نخست می­تواند يک شرکت مادر تخصصی راه­ اندازی کند.

7- ايجاد اين شرکت­ها با همکاری شهرداری­ها يا مشارکت دانشگاه­های منطقه در اولويت می­باشد.

تبصره1:شركت دانش­ بنيان بصورت شركتي و مستقل از تشكيلات دانشگاه اداره مي­شود و دانشگاه به ميزان سهامي كه در شركت دانش ­بنيان دارد در مديريت آن تاثير گذار است و در سود و ضرر آن شريك است.

تبصره 2: سازمان­هاي حقوقي (خصوصي يا دولتي) خارج از دانشگاه متناسب با ميزان سرمايه ­گذاري خود مي­توانند سهامدار شركت دانش­ بنيان باشند. (شكل­ گيري شركت­هاي دانش ­بنيان با مشاركت صنايع دولتي يا خصوصي و دستگاه­ها و سازمان­هاي اجرائي در موفقيت آنها تاثير دارد.) در صورتی که بيش از %50 سهام اينگونه شرکت­ها دولتی باشد بايد به تصويب هيات وزيران برسد.

تبصره 3:رييس و معاونين دانشگاه و واحد پژوهشي در زمان تصدي مسئوليت مي­توانند سهامدار شركت­هاي دانش­ بنيان بشوند، و ليكن هيات مديره و مدير عاملی اينگونه شرکت­ها را تا زمان تصدی مسئوليت نمی­توانند داشته باشند.

تبصره 4:در شركت­هاي دانش­ بنيان خصوصي اعضاء هيئت علمي دانشگاه­ها و واحدهاي پژوهشي متناسب با ميزان وقت­ گذاري و نوع فعاليت در شركت (علاوه بر انجام وظايف دانش بنيان) يا متناسب با ميزان مشاركت در مالكيت فكري موضوعي كه در شركت استفاده مي­شود و يا متناسب با ميزان سرمايه ­گذاري واقعي(نه اسمي) كه در شركت دارند، سهامدار مي­شوند.

تبصره 5:در شركت­هاي دانش­ بنيان خصوصي، افراد حقيقي داخل يا خارج از دانشگاه يا واحد پژوهشي (غير از اعضاء هيئت علمي) مي­توانند به دلايل خاص و يا شرايطي كه دانشگاه يا واحد پژوهشي تعيين مي­كند، صاحب بخشي از سهام بشوند.  

تبصره 6: برای ایجاد شرکت­های دانش بنیان که اعضای هیات علمی صد در صد مالکیت را دارند، نیازی به تصویب دانشگاه نیست و احراز عضویت علمی  متقاضیان تاسیس شرکت کافی است.